पर्यावरण संरक्षणाबाबत वाढत्या जागतिक जागरूकतेसह, अन्न पिशव्यांचा वापर आणि उत्पादन पद्धती देखील हळूहळू बदलत आहेत. पारंपारिक प्लास्टिक अन्न पिशव्यांकडे पर्यावरणाला होणारे नुकसान यामुळे अधिकाधिक लक्ष वेधले जात आहे. देशांनी त्यांचा वापर मर्यादित करण्यासाठी आणि विघटनशील पदार्थांच्या संशोधन आणि विकास आणि वापराला प्रोत्साहन देण्यासाठी उपाययोजना केल्या आहेत. हा लेख अन्न पिशव्यांची सद्यस्थिती, त्यांना भेडसावणारी आव्हाने आणि भविष्यातील विकासाची दिशा यांचा शोध घेईल.
१. अन्न पिशव्यांची सध्याची परिस्थिती
दैनंदिन जीवनात एक अपरिहार्य पॅकेजिंग साहित्य म्हणून, सुपरमार्केट, केटरिंग, टेकवे आणि इतर क्षेत्रात अन्न पिशव्या मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जातात. आकडेवारीनुसार, दरवर्षी जगभरात उत्पादित होणाऱ्या प्लास्टिक पिशव्यांची संख्या ट्रिलियन इतकी जास्त आहे आणि त्यापैकी एक मोठा भाग अन्न पॅकेजिंगसाठी वापरला जातो. तथापि, प्लास्टिक पिशव्यांच्या वापरामुळे गंभीर पर्यावरणीय समस्या निर्माण झाल्या आहेत. नैसर्गिक वातावरणात प्लास्टिकचे विघटन होण्यास शेकडो वर्षे लागतात आणि कुजण्याच्या प्रक्रियेदरम्यान हानिकारक पदार्थ बाहेर पडतात, ज्यामुळे माती आणि पाण्याचे स्रोत प्रदूषित होतात.
अलिकडच्या वर्षांत, अनेक देश आणि प्रदेशांना ही समस्या जाणवू लागली आहे आणि त्यांनी प्लास्टिक पिशव्यांचा वापर मर्यादित करण्यासाठी धोरणे आणली आहेत. उदाहरणार्थ, युरोपियन युनियनने २०१५ मध्ये प्लास्टिक पिशव्यांचा निर्देश पारित केला, ज्यामध्ये सदस्य राष्ट्रांना २०२१ पर्यंत प्रति व्यक्ती प्रति वर्ष ९० पर्यंत डिस्पोजेबल प्लास्टिक पिशव्यांचा वापर कमी करणे आवश्यक होते. याव्यतिरिक्त, चीनने व्यवसायांना विघटनशील पदार्थ वापरण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी अनेक शहरांमध्ये "प्लास्टिक बंदी" देखील लागू केली आहे.
२. प्लास्टिक पिशव्यांचे पर्यावरणीय धोके
प्लास्टिक पिशव्यांचे पर्यावरणीय धोके प्रामुख्याने खालील बाबींमध्ये दिसून येतात:
सागरी प्रदूषण: मोठ्या प्रमाणात प्लास्टिक पिशव्या इच्छेनुसार टाकल्या जातात आणि अखेरीस समुद्रात वाहून जातात, ज्यामुळे सागरी कचऱ्याचा भाग बनतात. सागरी जीव चुकून प्लास्टिक पिशव्या खातात, ज्यामुळे त्यांचा मृत्यू होतो किंवा असामान्य वाढ होते, ज्यामुळे पर्यावरणीय संतुलनावर गंभीर परिणाम होतो.
माती प्रदूषण: जेव्हा प्लास्टिक पिशव्या जमिनीत कुजतात तेव्हा त्या हानिकारक रसायने सोडतात, ज्यामुळे मातीची गुणवत्ता आणि वनस्पतींच्या वाढीवर परिणाम होतो.
संसाधनांचा अपव्यय: प्लास्टिक पिशव्यांचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात पेट्रोलियम संसाधनांचा वापर करते, जे इतर अधिक मौल्यवान कारणांसाठी वापरले जाऊ शकते.
३. विघटनशील अन्न पिशव्यांचे प्रमाण वाढणे
प्लास्टिक पिशव्यांमुळे निर्माण होणाऱ्या पर्यावरणीय समस्यांना तोंड देत, अनेक कंपन्या आणि वैज्ञानिक संशोधन संस्थांनी विघटनशील अन्न पिशव्या विकसित करण्यास सुरुवात केली आहे. या पिशव्या सहसा वनस्पती स्टार्च आणि पॉलीलॅक्टिक अॅसिड (PLA) सारख्या अक्षय पदार्थांपासून बनवल्या जातात, ज्या काही विशिष्ट परिस्थितीत नैसर्गिकरित्या विघटित होऊ शकतात, ज्यामुळे पर्यावरणावरील भार कमी होतो.
वनस्पती स्टार्च पिशव्या: या प्रकारची पिशवी प्रामुख्याने कॉर्न स्टार्च सारख्या वनस्पती कच्च्या मालापासून बनलेली असते आणि त्यात चांगली जैव सुसंगतता आणि विघटनशीलता असते. अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की योग्य परिस्थितीत वनस्पती स्टार्च पिशव्या काही महिन्यांत पूर्णपणे विघटित होऊ शकतात.
पॉलीलेक्टिक अॅसिड बॅग्ज: पॉलीलेक्टिक अॅसिड हे अक्षय्य संसाधनांपासून (जसे की कॉर्न स्टार्च) बनवलेले बायोप्लास्टिक आहे ज्यामध्ये चांगले यांत्रिक गुणधर्म आणि पारदर्शकता असते, जे अन्न पॅकेजिंगसाठी योग्य असते. औद्योगिक कंपोस्टिंग परिस्थितीत पॉलीलेक्टिक अॅसिड बॅग्ज 6 महिन्यांत खराब होऊ शकतात.
इतर नाविन्यपूर्ण साहित्य: वनस्पती स्टार्च आणि पॉलीलॅक्टिक आम्लाव्यतिरिक्त, संशोधक समुद्री शैवाल अर्क, मायसेलियम इत्यादी इतर विघटनशील पदार्थांचा देखील शोध घेत आहेत. हे नवीन साहित्य केवळ पर्यावरणपूरकच नाही तर चांगले पॅकेजिंग कार्यप्रदर्शन देखील प्रदान करतात.
४. विघटनशील अन्न पिशव्यांचे आव्हान
जरी विघटनशील अन्न पिशव्यांचे पर्यावरण संरक्षणात स्पष्ट फायदे आहेत, तरीही त्यांना प्रचार आणि वापराच्या प्रक्रियेत काही आव्हानांना तोंड द्यावे लागते:
खर्चाच्या समस्या: सध्या, विघटनशील पदार्थांचा उत्पादन खर्च पारंपारिक प्लास्टिक पदार्थांपेक्षा जास्त आहे, ज्यामुळे अनेक व्यापारी अजूनही पॅकेजिंग साहित्य निवडताना स्वस्त प्लास्टिक पिशव्या वापरतात.
ग्राहक जागरूकता: अनेक ग्राहकांना विघटनशील अन्न पिशव्यांबद्दल पुरेसे ज्ञान नसते आणि तरीही त्यांना पारंपारिक प्लास्टिक पिशव्या वापरण्याची सवय असते. जनतेची पर्यावरणीय जाणीव कशी वाढवायची आणि त्यांना विघटनशील उत्पादने निवडण्यास प्रोत्साहित कसे करायचे हे जाहिरातीची गुरुकिल्ली आहे.
पुनर्वापर प्रणाली: विघटनशील अन्न पिशव्यांचे पुनर्वापर आणि प्रक्रिया करण्यासाठी एक ध्वनी प्रणाली स्थापित करणे आवश्यक आहे. सध्या, अनेक ठिकाणी अद्याप प्रभावी पुनर्वापर यंत्रणा तयार झालेली नाही, ज्यामुळे प्रक्रिया प्रक्रियेदरम्यान विघटनशील पिशव्या सामान्य प्लास्टिक पिशव्यांमध्ये मिसळल्या जाऊ शकतात, ज्यामुळे विघटन परिणामावर परिणाम होऊ शकतो.
५. भविष्यातील विकासाची दिशा
खराब होणाऱ्या अन्न पिशव्यांच्या लोकप्रियतेला आणि वापराला चालना देण्यासाठी, सरकारे, उपक्रम आणि वैज्ञानिक संशोधन संस्थांनी खालील उपाययोजना करण्यासाठी एकत्रितपणे काम केले पाहिजे:
धोरणात्मक समर्थन: सरकारने उद्योगांना विघटनशील पदार्थ विकसित करण्यासाठी आणि वापरण्यासाठी प्रोत्साहित करण्यासाठी संबंधित धोरणे आणली पाहिजेत आणि विघटनशील पिशव्या वापरणाऱ्या व्यवसायांना अनुदान किंवा कर सवलती द्याव्यात.
सार्वजनिक शिक्षण: प्रसिद्धी आणि शिक्षणाद्वारे, विघटनशील अन्न पिशव्यांबद्दल जनतेची जागरूकता वाढवा आणि ग्राहकांना पर्यावरणपूरक उत्पादने निवडण्यास प्रोत्साहित करा.
तंत्रज्ञान संशोधन आणि विकास: विघटनशील पदार्थांच्या संशोधन आणि विकासात गुंतवणूक वाढवा, उत्पादन खर्च कमी करा आणि बाजारातील मागणी चांगल्या प्रकारे पूर्ण करण्यासाठी साहित्याची कार्यक्षमता सुधारा.
पुनर्वापर प्रणाली सुधारा: वापरानंतर त्यांचे प्रभावी विघटन सुनिश्चित करण्यासाठी आणि पर्यावरणावर होणारा परिणाम कमी करण्यासाठी विघटनशील पदार्थांच्या पुनर्वापर आणि प्रक्रिया प्रणालीची स्थापना आणि सुधारणा करा.
निष्कर्ष: अन्न पिशव्यांचे पर्यावरण संरक्षण करण्याचा मार्ग लांब आणि कठीण आहे, परंतु विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे आणि जनजागृतीमध्ये सुधारणा झाल्यामुळे, भविष्यातील अन्न पॅकेजिंग अधिक हिरवेगार आणि पर्यावरणपूरक असेल यावर विश्वास ठेवण्याचे कारण आपल्याकडे आहे. संयुक्त प्रयत्नांद्वारे, आपण भावी पिढ्यांसाठी एक चांगले राहणीमान वातावरण निर्माण करू शकतो.
पोस्ट वेळ: डिसेंबर-०७-२०२४
